Prawo własności intelektualnej w branży IT: doradztwo prawne w zakresie IP

Dzisiaj trudno wyobrazić sobie sprawnie funkcjonującą gospodarkę bez dostępu do nowoczesnych osiągnięć technologii i informatyzacji. Sztuczna inteligencja, systemy klasy ERP czy innowacyjne usługi chmurowe to jedynie przykłady tego, dlaczego usługi IT cieszą się tak ogromnym zainteresowaniem. Należy pamiętać, że w wielu przypadkach obowiązujące przepisy przyznają programistom ochronę stworzonych dzieł. Jak stosować prawo własności intelektualnej w branży IT i jak zadbać o ochronę twórców?

Dlaczego ochrona własności intelektualnej jest ważna dla właścicieli software house’ów i programistów?

Programiści mogą korzystać z wielu form ochrony na polu własności intelektualnej. Poszczególne elementy programu, które zostały utrwalone jako source code, object code czy firmware podlegają ochronie jako utwory pod warunkiem, że zostały wytworzone przez człowieka i niosą w sobie twórczy pierwiastek, a nie mają charakteru odtwarzalnego. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych może zabezpieczać także dokumentację projektową software’u. Nie chroni jednak idei i zasad leżących u jego podstaw. Odrębnej ochronie mogą podlegać poszczególne elementy graficzne czy animacyjne, jeżeli zostały stworzone na potrzeby konkretnego utworu, a nie pochodzą np. z darmowego stocka.

Odrębnym reżimem ochrony jest ustawa prawo własności przemysłowej. W kontekście IT zastosowanie znaleźć mogą przede wszystkim przepisy dotyczące patentów na wynalazki (np. nowy model procesora neuronalnego), ale też rejestracja wyróżniających firmę elementów, jak logo aplikacji.

Nie można także zapominać, że ogromna część dokumentacji tworzonej na potrzeby projektów IT będzie podlegała ochronie jako tajemnica przedsiębiorstwa. To z kolei otwiera możliwość dochodzenia roszczeń na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Te zasady ochrony funkcjonują niezależnie od siebie, jednak wiele osób posiadających ogromne doświadczenie w branży IT nie wie, jak korzystać z nich prawidłowo, aby zabezpieczyć swój interes.

Zamów wzory umów IT!

Co wchodzi w skład ochrony praw autorskich branży IT?

Ochrona własności intelektualnej na rynku IT pozwala na zabezpieczenie rozwoju innowacji oraz ochronę przed konkurencją. W przypadku reżimu prawnoautorskiego powstaje on niezależnie od twórcy z chwilą zmaterializowania się przynajmniej części utworu i ma charakter obiektywny co oznacza, że twórca nie musi podejmować żadnych działań, aby taką ochronę uruchomić.

Pozycja twórcy powoduje, że przysługują mu dwie wiązki praw do utworu:

• prawa autorskie majątkowe, czyli możliwość rozporządzania utworem w celach zarobkowych;
• prawa autorskie osobiste polegające na wykształceniu się więzi między utworem a twórcą.

Aby inna osoba mogła przekroczyć ten monopol autorski zgodnie z prawem, niezbędne jest przejście na nią autorskich praw majątkowych w drodze umowy o przeniesienie praw autorskich albo umowy licencyjnej. Nie jest możliwe przeniesienie autorskich praw osobistych, choć twórca może zobowiązać się do ich niewykonywania.

Korzystanie z cudzego utworu bez podstawy prawnej stanowi naruszenie prawa i może skutkować odpowiedzialnością cywilną i karną. Z kolei zaniedbanie zabezpieczenia interesu twórcy może doprowadzić do sytuacji, w której straci on prawa do stworzonego software’u. Dlatego tak ważne jest odpowiednie sformułowanie postanowień umów z obszaru IP.

Typy licencji a ochrona prawnoautorska w IT

Licencja na korzystanie z oprogramowania stanowi narzędzie kontroli nad stworzonym softwarem. Poszczególne rodzaje oprogramowania mogą być rozpowszechniane na różnych zasadach licencyjnych. Przykładowymi licencjami na oprogramowanie są Public Domain, Permissive FOSS, Shareware czy Freeware. Każda z nich różni się, jeśli chodzi o możliwość wykorzystania programu, uprawnienia użytkownika i jego obowiązki. Nawet licencja określana jako open source nie zawsze oznacza jeszcze, że software zawsze będzie można dowolnie modyfikować.

Podstawowe elementy umowy licencyjnej

Umowy licencyjne są podstawowym instrumentem w branży nowych technologii. Pozwalają na ochronę interesów twórcy bez konieczności pozbywania się uprawnień do utworu. Niesie to ze sobą możliwość uzyskania stałego źródła dochodu w postaci opłat licencyjnych.

W praktyce umowy licencyjne IT często cieszą się nawet większym zainteresowaniem wśród użytkowników, ponieważ pozwalają na obniżenie kosztów prowadzenia działalności oraz uzyskania skalowalności w biznesie. Licencje sprawdzają przede wszystkim przy produktach cyfrowych niewymagających przygotowania od zera, jak usługi chmurowe. Taką umowę należy zawsze przygotować z myślą o konkretnej współpracy, ale zazwyczaj obejmuje ona takie klauzule, jak:

• zakres przedmiotowy licencji, czyli oznaczenie utworu do którego następuje transfer praw;
• określenie pól eksploatacji, czyli sposobów w jakie korzystający może używać utworu;
• wysokość i zasady wynagrodzenia;
• czas trwania umowy;
• zasady rozwiązania i wypowiedzenia umowy.

Dobrze skonstruowana umowa licencyjna powinna być też odpowiednio zabezpieczona, np. poprzez wprowadzenie kary umownej, gwarancji czy klauzuli prawa właściwego. Oczywiście umowy licencyjne mogą występować w wielu wariantach, jak licencje wyłączne i niewyłączne lub terytorialne.

Jak skutecznie bronić się przed naruszeniem praw autorskich?

Aby zabezpieczyć się przed naruszeniem praw autorskich nie wystarczy dodać do umowy podstawowych zabezpieczeń. Duże znaczenie ma zawarcie z kontrahentem umowy o zachowanie poufności NDA, edukacja pracowników, ale też bieżące monitorowanie naruszeń. Ochrona marki jest złożonym procesem, ale ważne jest, aby dobrze go zaplanować już na początku prowadzenia działalności.

Doradztwo prawne w zakresie własności intelektualnej w IT – Kancelaria Linke Kulicki

Ochrona dorobku intelektualnego w branży IT ma decydujące znaczenie dla zabezpieczenia interesu twórców. Odnalezienie się w gąszczu obowiązujących przepisów, orzeczeń i stanowisk doktryny może być jednak trudne. Jeśli potrzebujesz pomocy profesjonalistów, skorzystaj z pomocy Kancelarii Linke Kulicki (https://linkekulicki.pl/). Nasz zespół przygotuje dla Ciebie strategię zarządzania portfelem aktywów IP, opracuje wzory umów licencyjnych oraz zadba o ochronę na gruncie prawnoautorskim oraz własności przemysłowej.

Potrzebujesz wsparcia prawnika IT? Napisz do mnie!