Founders agreement w branży IT

Founders agreement w IT. Jak przejść na swoje? #1

Ostatecznym celem wielu programistów pracujących na “etacie” jest założenie swojej firmy wytwarzającej oprogramowanie. W Internecie jednak pełno jest historii o takich osobach, które odniosły porażkę w tym zakresie. Świetny programista nie musi być koniecznie dobrym przedsiębiorcą. Każda z tych ról wymaga innych kompetencji. Najczęściej założenie swojego software house’u wymaga całkowitego zaprzestania programowania na rzecz budowy organizacji i zarządzania nią.

Zamów i pobierz wzór umowy założycielskiej!

Jak założyć własny software house?

Nad czym więc warto zastanowić się przed założeniem firmy programistycznej z jednym lub większą liczbą wspólników? Oczywiście możesz zacząć od razu od tego, że założysz spółkę z o.o. przez system S24 i zaczniesz działać z marszu w myśl zasady “jakoś to będzie”. Możesz jednak wybrać też inną, bardziej uporządkowaną drogę.

W tym celu bardzo pomocnym rozwiązaniem jest podpisanie tzw. umowy założycieli (founders agreement). Już samo przystąpienie do negocjacji founders agreement pozwala na zorientowanie się przez potencjalnych wspólników w swoich wzajemnych oczekiwaniach. To co zwykle pozostaje przemilczane w szybkim zakładaniu firmy w przypadku rozmowach o umowie założycieli musi zostać wypowiedziane. 

Kiedy podpisać founders agreement?

Founders agreement może zostać podpisane na każdym etapie współpracy wspólników, tj. zarówno na etapie przed założeniem spółki jak i po jej założeniu. Nic nie stoi na przeszkodzie także aby umowa założycieli ewoluowała wraz ze zmianami w samej spółce, czy to zmianami o charakterze czysto biznesowym (np. jeden ze wspólników chciałby wycofać się z operacyjnego działania w spółce) lub o charakterze osobistym.

Co powinna zawierać umowa założycieli?

Co więc powinna zawierać umowa założycieli? Najczęstszym przypadkiem jest sytuacja, w której podpisywana jest ona jeszcze przed sformalizowaniem współpracy wspólników, tj. przed założeniem spółki. Dodatkowo najczęściej wybieraną formą prowadzenia działalności jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. W tym artykule skupię się więc na tych przypadkach.

W founders agreement najczęściej porusza się takie obszary jak:

1. Sposób prowadzenia spraw spółki,
2. Zasady funkcjonowania organów spółki,
3. Podział obowiązków między wspólnikami,
4. Zaangażowanie czasowe każdego ze wspólników,
5. Działalność konkurencyjna wspólników,
6. Vesting udziałów,
7. Prawo odkupu udziałów,
8. Własność intelektualna.

Sposób prowadzenia spraw spółki w founders agreement

Jedną z pierwszych, choć wcale nie najważniejszych kwestii jakie są poruszane przez przyszłych wspólników jest to kto wejdzie do zarządu spółki. Jednym słowem kto tą spółką będzie “rządził”.

Warto jednak wiedzieć, że co prawda zarząd rzeczywiście prowadzi sprawy spółki na bieżąco oraz reprezentuje firmę np. podczas podpisywania umów z klientami, to podlega on nadzorowi zgromadzenia wspólników (lub rady nadzorczej jeśli taka została utworzona).

Zasiadanie w zarządzie nie jest więc równoznaczne z pełnym władztwem nad spółką bo to spoczywa w rękach wspólników (akcjonariuszy). Jednak bez wątpienia jest to ważna kwestia do ustalenia. Warto więc poruszyć ten temat podczas negocjacji. 

W pierwszej kolejności zastanów się ze wspólnikami czy wszyscy chcecie być członkami zarządu czy też nie. W przypadku gdy wspólników jest większa liczba może okazać się to mało efektywne i de facto komplikujące codzienne działanie. Możliwe jest takie rozwiązanie, w którym wspólnicy będą rotacyjnie obejmowali funkcje w zarządzie. 

Ostatnim elementem jaki musisz ustalić ze wspólnikami to sposób reprezentacji spółki na zewnątrz np. w przypadku podpisania umowy. Możliwe są różne rozwiązania. Do najczęstszych należą:

1. reprezentacja samodzielna – w tym przypadku każdy członek zarządu może samodzielnie reprezentować spółkę,
2. reprezentacja łączna np. dwóch członków zarządu działających łącznie.
3. reprezentacja mieszana w przypadku gdy zarząd składa się z trzech i więcej członków zarządu. W tym wypadku można ustalić, że np. prezes zarządu może reprezentować spółkę samodzielnie a pozostali członkowie zarządu muszą już działać z innym członkiem zarządu. 

Zasady funkcjonowania organów spółki

Organami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest zarząd, zgromadzenie wspólników oraz ew. rada nadzorcza (w większości przypadku nie jest ona obowiązkowym organem sp. z o.o.). W przypadku spółki akcyjnej jest to zarząd, rada nadzorcza oraz walne zgromadzenie akcjonariuszy. 

O zarządzie wiesz już więcej z poprzedniej części artykułu. Wspomniałem w nim, że zarząd jest w dużej mierze kontrolowany przez inne organy. Są nimi właśnie zgromadzenie wspólników, zgromadzenie akcjonariuszy lub rada nadzorcza jeśli funkcjonuje taka w spółce. 

Organy te mogą mieć szczególne uprawnienia i bez ich zgody (np. wyrażonej w formie uchwały) zarząd nie będzie mógł dokonać pewnych czynności jak np. sprzedaż własności intelektualnej spółki, połączenie z inną spółką, sprzedaż spółki lub dokonanie czynności o wartości przekraczającej daną kwotę. Taki katalog można stworzyć dowolnie.

W kontekście działania zgromadzenia wspólników w sp. z o.o. warto także wskazać, że wspólnicy na etapie przygotowywania umowy spółki mogą zdecydować, że niektóre rodzaje uchwał będą wymagały szczególnej większości głosów (tzw. większości kwalifikowanej), zamiast zwykłej większości (tj. 50 + 1 głosów).

Podział obowiązków między wspólnikami

W pierwszej kolejności wspólnicy spółki muszą realizować swoje obowiązki wynikające wprost z przepisów Kodeksu spółek handlowych. Do takich obowiązków może należeć np.:

1. dokonywanie powtarzających się świadczeń niepieniężnych (np. świadczenia konkretnego rodzaju pracy);
2. wniesienie dopłat (czyli swojego rodzaju dokapitalizowania spółki);
3. stosowania się do określonych procedur dot. sprzedaży udziałów.

W founders agreement wspólnicy mogą określić swoje obowiązki także na innych płaszczyznach nie tych wynikających z kodeksu. Może to być np. podział nadzoru nad konkretnymi obszarami firmy (np. new business, pozyskiwanie klientów, sprzedaż, marketing, zarządzanie operacyjne, rekrutacja i HR itd.). Jednocześnie w umowach założycieli stosuje się także katalog spraw bieżących, które wymagają wspólnej decyzji wspólników, lub przynajmniej konsultacji.

Zaangażowanie czasowe wspólników w founders agreement

Umowy wspólników często określają także poziom zaangażowania poszczególnych wspólników w prace we wspólnej firmie. Warto określić to już z góry aby wkład czasowy poszczególnych założycieli był rozliczalny. Swoją drogą wiele z nieporozumień między wspólnikami (czy też wręcz wzajemnych pretensji) ma swoje źródło właśnie w tym aspekcie.

Kwestię zaangażowania można określić godzinowo np. nie mniej niż 40 godzin w tygodniu lub poprzez wskazanie konkretnej liczby dni w roku jakie mają zostać poświęcone przez danego wspólnika na rzecz spółki np. nie mniej niż 200 dni w roku kalendarzowym.

Działalność konkurencyjna wspólników w founders agreement

W founders agreement przyszli wspólnicy najczęściej zobowiązują się do zakazu konkurencji wobec spółki. Więcej o zakazie konkurencji przeczytasz artykule – Zakaz konkurencji w umowach IT. 

Vesting udziałów w founders agreement

W przypadku umowy założycieli spotyka się także często postanowienie dotyczące vestingu. Czym jest vesting? Vesting udziałów polega na tym, że danemu wspólnikowi przypisuje się pewną pulę udziałów w spółce ale będzie mógł je objąć partiami po spełnieniu uzgodnionych warunków. Takim warunkiem może być zwykły upływ czasu ale może być także spełnienie konkretnych celów (KPI, kamieni milowych) jak np. osiągnięcie sprzedaży na poziomie X złotych. 

Prawo odkupu udziałów w founders agreement 

Zdarza się tak, że wizje co do rozwoju spółki mogą z czasem różnić się między wspólnikami. Może być też tak, że któryś ze wspólników przestanie wywiązywać się ze swoich obowiązków jak np. pracy na rzecz spółki w określonym wymiarze czasowym. W takim wypadku zastosować można instrument odkupu udziałów. Mechanizm polega na tym, że wspólnicy składają sobie wzajemnie nieodwołalne oferty sprzedaży swoich udziałów po wystąpieniu konkretnych sytuacji. Taka oferta powinna być złożona w formie dokumentu z podpisami notarialnie poświadczonymi. 

Własność intelektualna w founders agreement

W kontekście własności intelektualnej należy w founders agreement przewidzieć dwie sytuacje. Pierwsza z nich dotyczy okresu przed założeniem spółki ale w okresie, w którym przyszli wspólnicy już pracują nad projektem i wytwarzają utwory w rozumieniu prawa autorskiego lub innego rodzaju własność intelektualną podlegającą ochronie. Zwyczajowym rozwiązaniem jest zobowiązanie się wspólników, że ta własność intelektualna wytworzona przez powstaniem spółki zostanie potem do niej wniesiona.

Druga sytuacja dotyczy praw własności intelektualnej po likwidacji spółki. W takim wypadku warto, o ile będzie to możliwe, jak wspólnicy zamierzają się podzielić poszczególnymi elementami tych praw.

Chciałbyś skorzystać z mojego wsparcia przy tworzeniu founders agreement?
Napisz do mnie!