Dyrektywa Omnibus – czym jest i na co musisz się przygotować?

28 maja weszła w życie dyrektywa Omnibus (dyrektywa 2019/2161), wprowadzająca ważne zmiany dotyczące sektora e-commerce. Z mojego artykułu dowiesz się czym jest dyrektywa Omnibus, jakie zmiany wprowadzają jej postanowienia oraz jakie zmiany wprowadzi do prowadzonej przez Ciebie firmy.

Czym jest dyrektywa Omnibus?

Zanim przejdziemy do omówienia samej dyrektywy Omnibus, wyjaśnijmy jeszcze czym jest ta dyrektywa. Jest to akt prawny Unii Europejski wyznaczający cel, który powinien zostać spełniony po upływie określonego w niej czasu.

Dyrektywa jest jednym z dwóch – obok rozporządzenia – najważniejszych rodzajów aktów prawnych Unii. Różnica między nimi polega na tym, że rozporządzenie jest stosowane w państwach członkowskich wprost, pełniąc podobną rolę do znanej z polskiego systemu prawnego ustawy. Dyrektywa wyznacza z kolei jedynie ramy, w których państwa członkowskie powinny przygotować własne ustawodawstwo, w określonym terminie.

Finalny kształt przepisów dyrektywy może się zatem różnić w zależności od kształtu jej implementacji w poszczególnych państwach członkowskich. Przepisy rozporządzenia są z kolei zawsze takie same dla każdego z państw członkowskich.

Rys historyczny – dyrektywa omnibus

Zgodnie z intencją unijnego ustawodawcy, podstawa dyrektywy omnibus wynika z art. 169 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który stanowi, że Unia ma poprzez swoje działania przyczyniać się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

Dynamiczny rozwój segmentu handlu e-commerce (który jeszcze przyspieszył w związku z ograniczeniami handlu stacjonarnego spowodowanymi pandemią covid-19 – choć pamiętajmy, że Omnibus został przyjęty w 2019 r. czyli jeszcze przed rozpoczęciem pandemii) uwidocznił konieczność dodatkowych regulacji tego segmentu handlu. Należy jednak podkreślić, że postanowienia Omnibusa nie dotyczą jedynie e-commerce ale również handlu tradycyjnego. Zmiany dotyczące e-commerce stanowią jednak największą część wprowadzanych zmian.

Omnibus a implementacja dyrektywy w Polsce

Termin na implementację dyrektywy upłynął 28 maja 2022 r. Pomimo tego, polskie prace nad implementacją wciąż trwają. Wstępny projekt polskiej implementacji dyrektywy jest już gotowy. Zakłada on nowelizację pięciu ustaw: ustawy o prawach konsumenta, ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, ustawy o wyrobach medycznych oraz ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług.

Zmiany proponowane przez polskiego ustawodawcę spotkały się jednak z bardzo dużą krytyką organizacji branżowych. W związku z czym można zakładać, że finalna wersja projektu implementacji będzie zawierała sporo różnic w porównaniu do obecnych propozycji. Warto podkreślić, że Polska nie jest jedynym państwem, które spóźnia się z implementacją Omnibusa bowiem na 27 państw UE jedynie 14 z nich zaimplementowało dyrektywę w terminie.

 * Należy jednak pamiętać, że jeśli państwo członkowskie nie zaimplementuje postanowień wynikających z dyrektywy w terminie, obywatele tego państwa mogą w pewnych sytuacjach zacząć powoływać się wprost na przepisy dyrektywy.

Co zakłada dyrektywa Omnibus?

Dyrektywa Omnibus zakłada m. in. wprowadzenie specjalnych warunków dot. transparentności opinii, informowania o obniżkach cen oraz plasowania produktów. Wprowadza również zmiany w zakresie obowiązków informacyjnych, ustanawia zakaz wprowadzania do obrotu produktów o podwójnej jakości oraz zakazuje wykorzystywania botów do zakupu biletów w celu późniejszej (droższej) odsprzedaży.

Kogo dotyczy dyrektywa Omnibus?

Postanowienia dyrektywy Omnibus dotyczą przede wszystkim branży e-commerce. Część postanowień reguluje jednak również handel tradycyjny (np. informowanie o obniżkach cen). Pamiętać należy, że Omnibus dotyczy przedsiębiorców, którzy są faktyczną stroną umowy z konsumentem (sprzedawcy w tym sprzedawcy korzystający z pośrednika). Nie dotyczy pośredników (internetowe platformy handlowe) oraz agregatorów (porównywarki, wyszukiwarki) – chyba że są faktycznym sprzedawcą lub prowadzą sprzedaż w imieniu innego podmiotu.

Informowanie o obniżkach cen

Przejdźmy teraz do omówienia najważniejszych postanowień Omnibusa. Wyobraźmy sobie sytuację, w której telefon 2 tygodnie temu kosztował 2500 zł. Tydzień temu, właściciel sklepu podniósł jednak cenę telefonu do 3500 zł tylko po to żeby chwilę później ogłosić wielką promocję, której grafika marketingowa przedstawia przekreśloną cenę 3500 zł. oraz cenę nową, wynoszącą 3000 zł i przedstawianą jako wielka okazja.

Takie działania, mimo że niezbyt etyczne i wprowadzające w błąd konsumentów były dotychczas dopuszczalne. Dyrektywa Omnibus sprawi jednak, że takie działania będą nielegalne, wymuszając na właścicielu sklepu każdorazowe podanie najniższej ceny z ostatnich 30 dni. W związku z tym, firmy organizujące promocje z okazji Black Friday i Cyber Monday raczej nie polubią Omnibusa.

Wprowadza on bowiem obowiązek podania – obok informacji o obniżonej cenie – także informacji o najniższej cenie towaru, jaka obowiązywała w okresie minimum 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Warto zaznaczyć, że pomimo tego, że państwa członkowskie mogą wprowadzić również dłuższy okres, to polski ustawodawca zdecydował się na okres 30 dniowy (co nie zmienia faktu, że firmy mogą wyznaczać okres dłuższy jako element działań marketingowych).

Co istotne, polski projekt implementacji rozszerza zakres wymagań ustanowionych w dyrektywie. Mimo że postanowienia dyrektywy dotyczą jedynie obowiązków związanych z towarami, to polski ustawodawca rozszerza jej zakres również na usługi. W związku z bardzo dużymi protestami branży, bardzo możliwe, że to postanowienie nie dotrwa jednak do finalnej wersji projektu. Oby, gdyż obniżyłoby to w bardzo dużym stopniu konkurencyjność polskiego rynku oraz polskich przedsiębiorstw.

Gdzie przedsiębiorcy powinni zamieszczać informacje dot. obniżki cen?

W których miejscach przedsiębiorcy powinni zamieszczać informacje dot. obniżki cen? Nie wynika to wprost z postanowień dyrektywy jednak zakłada się, że zakres będzie stosunkowo szeroki. Przykładami miejsc są bowiem:

• Sekcje cenowe interfejsów sklepów internetowych.
• Baner/komunikat, jeśli ogłoszenie dotyczy konkretnego towaru.
• Metki z cenami.
• Cenówki na półkach.
• Reklamy w telewizji i radio.

Dopuszczalne prezentowanie obniżek cen

Jaki sposób prezentowania obniżek cen będzie zgodny z Omnibusem? Dopuszczalne będzie prezentowanie obniżek cen poprzez wskazanie, że jest ona konsekwencją indywidualnie podjętej czynności np. „-20% na kolejne zakupy” albo wynikającej ze szczególnych okazji np. narodziny dziecka albo przystąpienie do programu lojalnościowego. Niedopuszczalne będą z kolei takie hasła jak np. „Dzisiaj 20% taniej przy użyciu kodu XYZ” albo „w ten weekend 20% zniżki na wszystko tylko dla uczestników programu lojalnościowego”. Przyczyną będzie charakter takich programów. Byłyby one bowiem dostępne dla wielu lub wręcz większości klientów.

Jakie kary zakłada dyrektywa Omnibus?

Jednym z kluczowych elementów każdego z zakazu jest sankcja za jego naruszenie. W przypadku niewłaściwej prezentacji ceny objętego obniżką produktu, sankcją będzie kara pieniężna w wysokości do 20 000 zł.

Jeśli w przeciągu 12 miesięcy od pierwszej decyzji stwierdzającej naruszenie, przedsiębiorca co najmniej trzykrotnie naruszy wprowadzane przez dyrektywę Omnibus regulacje dot. prezentowania ceny, to maksymalna sankcja wzrośnie do 40 000 zł.

Najgroźniejsze dla przedsiębiorców będzie jednak zakwalifikowania niewłaściwego prezentowania obniżonej ceny jako naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Sankcją w takim przypadku może być nałożenie kary w wysokości aż do 10% rocznego obrotu przedsiębiorcy.

Transparentność opinii w ecommerce

Inne bardzo ważne zmiany dotyczą opinii zamieszczanych w Internecie. Wielokrotnie zdarza się, że przed dokonaniem zakupu danego produktu, klienci zapoznają się z opiniami dotyczącymi danego produktu. Nierzadko zdarza się jednak, że firmy manipulują takimi danymi.

Dzieje się tak choćby poprzez usuwanie negatywnych komentarzy, czy wstawianie pozytywnych opinii z fałszywych kont podszywających się pod prawdziwych klientów. Dyrektywa Omnibus uniemożliwi prowadzenie takich działań. Omnibus nałoży bowiem na przedsiębiorców:

• Zakaz zamieszczania lub zlecenia zamieszczenia innej osobie nieprawdziwych opinii albo zniekształcania opinii w celu promowania produktów.
• Konieczność podjęcia uzasadnionych i proporcjonalnych kroków w celu sprawdzenia czy opinie rzeczywistości pochodzą od konsumentów.

Zmiany w zakresie obowiązków informacyjnych

Dyrektywa Omnibus przynosi również zmiany dotyczące obowiązków informacyjnych. W konsekwencji zmian wprowadzanych przez dyrektywę, przedsiębiorca będzie bowiem musiał informować w specjalnie dedykowanej części interfejsu o głównych czynnikach decydujących o tym na podstawie jakich zasad – przynajmniej na poziomie ogólnych informacji) plasowane są produkty. Omnibus nałoży również na przedsiębiorców obowiązek informowania konsumenta o swojej odpowiedzialności w zakresie zgodności świadczenia z umową. Oprócz tego przedsiębiorca będzie zobowiązany informować o stosowanych rozwiązaniach w zakresie dostosowywania cen na podstawie zautomatyzowanych decyzji.

Dyrektywa Omnibus – podsumowanie

Dyrektywa Omnibus wprowadza wiele fundamentalnych zmian z punktu widzenia sposobu prowadzenia polityki sprzedażowej. I o ile na ich finalną wersję – w związku z opóźnieniami polskiego ustawodawcy – musimy jeszcze trochę poczekać, tak już teraz możemy bez problemu zauważyć, że zmiany polityk i regulaminów wielu firm będą wymagały sporych nakładów pracy.

W tekście przedstawiłem tylko część zmian wprowadzanych przez Omnibusa. Jeśli masz inne pytania dotyczące Omnibusa lub potrzebujesz porady dotyczącej wprowadzanych przez nią zmian, napisz do nas na adres lukasz@umowywit.pl lub sekretariat@linkekulicki.pl.

Obsługa prawna e-commerce to jeden z głównych obszarów działania Kancelarii Prawnej Linke Kulicki. Nasza kancelaria zajmuje się przygotowywaniem różnego rodzaju dokumentów niezbędnych do prowadzenia sklepu internetowego. Wspieramy podmioty z branży e-commerce, przeprowadzając audyty i świadcząc usługi doradcze. Wybierając nas, masz pewność, że zaproponujemy Ci optymalne rozwiązania i zapewnimy profesjonalną pomoc.

Chciałbyś skorzystać z mojego wsparcia?
Napisz do mnie!