Na czym polega nadużycie pozycji dominującej w umowach IT?

W aktualnym, wysoce cyfrowym świecie sektor IT odgrywa kluczową rolę we wszystkich aspektach gospodarki, a tym samym również w relacjach prawnych. W praktyce coraz częściej dochodzi do sytuacji, w których podmioty dominujące na rynku technologii informatycznych wykorzystują swoją pozycję w sposób mogący naruszać zasady uczciwej konkurencji. Nadużycie pozycji dominującej w umowach IT stanowi szczególny problem, zwłaszcza w kontekście ochrony zarówno konsumentów, ale również konkurentów. W jaki więc sposób przepisy prawa, w szczególności ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, regulują nadużycie posiadanej pozycji dominującej i jakie może mieć to konsekwencje? 

Czym jest pozycja dominująca?

Zgodnie z definicją z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów („u.o.k.k.”), pozycja dominująca na rynku to sytuacja umożliwiająca przedsiębiorcy zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie możliwości działania w znacznym stopniu niezależnie od swoich konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Zazwyczaj pozycja jest mierzona udziałem rynkowym, a przedsiębiorcę uznaje się za posiadającego pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40%.

Posiadanie pozycji dominującej samo w sobie nie jest sprzeczne z prawem. Kluczowe jest natomiast, w jaki sposób przedsiębiorca wykorzystuje tę pozycję. 

Sprawdź również: Spory sądowe w branży IT z perspektywy wykonawcy

Zamów wzory umów IT!

Nadużycie pozycji dominującej – podstawy prawne

Podstawą prawną do przeciwdziałania nadużyciom pozycji dominującej jest art. 9 u.o.k.k., zgodnie z którym zakazane są wszelkie praktyki przedsiębiorców nadużywających swojej pozycji dominującej na rynku, a w szczególności takie, które polegają na:

1. narzucaniu nieuczciwych cen, odszkodowań lub innych warunków umów,
2. ograniczaniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego, kosztem konsumentów,
3. stosowaniu odmiennych warunków w porównywalnych umowach z różnymi kontrahentami, co prowadzi do nieuzasadnionego uprzywilejowania lub pokrzywdzenia niektórych z nich,
4. uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia dodatkowych świadczeń niezwiązanych z przedmiotem umowy.

W przypadku naruszenia tych przepisów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) może nałożyć karę finansową na przedsiębiorcę, która może wynieść do 10% obrotu osiągniętego przez przedsiębiorstwo w roku poprzedzającym jej nałożenie.

Przykłady nadużycia pozycji dominującej w umowach IT

W kontekście umów IT, nadużycie pozycji dominującej może przybierać różne formy. Poniżej omówione zostały najczęstsze praktyki, które mogą zostać uznane za taki przypadek:

Narzucanie nieproporcjonalnych warunków umownych

Jedną z głównych form nadużycia pozycji dominującej może być narzucanie kontrahentom nieuczciwych lub nieproporcjonalnych warunków umownych. W sektorze IT przykładem może być dostawca oprogramowania o dominującej pozycji, który narzuca przedsiębiorcom z sektora MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw) zawieranie umów licencyjnych na długi okres, często z zastrzeżeniami, które uniemożliwiają lub znacznie utrudniają ich wcześniejsze rozwiązanie.

Wiązanie produktów

Kolejną formą nadużycia jest uzależnianie sprzedaży jednego produktu lub usługi od zakupu innego, często mniej pożądanego. Przykładem może być sytuacja, w której dostawca dominujący na rynku serwerów narzuca swoim klientom zakup dodatkowego konkretnego oprogramowania, mimo że klient nie ma takiej potrzeby lub istnieją lepsze alternatywy dostępne na rynku.

Ekskluzywne umowy

Innym rodzajem nadużycia pozycji dominującej jest zawieranie umów, które uniemożliwiają kontrahentom współpracę z innymi dostawcami. W kontekście IT, może to polegać przykładowo na zmuszeniu klienta do korzystania wyłącznie z jednej platformy, co jednocześnie blokuje dostęp konkurencyjnym rozwiązaniom i ogranicza możliwości rozwoju innowacyjnych produktów na rynku.

Przykłady z orzecznictwa

Zagadnienia nadużyć pozycji dominującej w umowach IT obecne są również w orzecznictwie. Jednym z głośniejszych przypadków w Unii Europejskiej było postępowanie przeciwko Microsoft. Firma narzucała na użytkowników systemu operacyjnego Windows korzystanie z przeglądarki Internet Explorer, co ograniczało konkurencję na rynku przeglądarek internetowych. W rezultacie Microsoft został zmuszony do umożliwienia użytkownikom swobodnego wyboru przeglądarki.

Sporządzanie umów IT – Kancelaria Linke Kulicki

Nadużycie pozycji dominującej w umowach IT to poważne zagrożenie dla uczciwej konkurencji i konsumentów. Polskie przepisy, w tym u.o.k.k., zapewniają narzędzia do zwalczania takich praktyk. Firmy, które dominują na rynku IT, muszą zachować ostrożność w swoich działaniach handlowych, a przede wszystkim przy formułowaniu postanowień zawieranych umów, aby uniknąć ryzyka sankcji prawnych, w tym kar finansowych, i reputacyjnych.

Kancelaria Linke Kulicki specjalizuje się w obsłudze prawnej dla podmiotów działających w branży IT. Niezależnie od tego czy jesteś zamawiającym, czy wykonawcą, nasz zespół zadba o należyte zabezpieczenie Twoich interesów. Skontaktuj się z nami i sprawdź, jak możemy Ci pomóc.

Potrzebujesz wsparcia prawnika IT? Napisz do mnie!