Siła wyższa w projektach IT
Pandemia koronawirusa pokazała, że wiele kontraktów nie zawiera podstawowych i jak by się mogło wydawać standardowych klauzul. Bardzo dobrym przykładem takiego postanowienia umownego jest klauzula siły wyższej.
Już od marca 2020 roku, czyli od początku pandemii, umowy stosowane w branży IT były intensywnie testowane. Okazało się, że w konsekwencji zachorowań i obostrzeń niemożliwe było w wielu przypadkach świadczenie usług, szczególnie tych które miały być wykonywane w biurach. W takich sytuacjach sprawdza się dobrze skonstruowana klauzula siły wyższej.
Definicja siły wyższej
W pierwszej kolejności musisz wiedzieć, że polskie prawo, w tym m.in. Kodeks cywilny nie przewiduje definicji siły wyższej. Oznacza to, że jeśli nie określisz jej w umowie i nie wyłączysz odpowiedzialności za szkodę powstałą w wyniku działania siły wyższej to należy liczyć się z tym, że będziesz odpowiadał także za takie szkody.
Oczywiście polskie prawo w stosunku do zobowiązań kontraktowych przewiduje odpowiedzialność na zasadzie winy, co oznacza, że dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, chyba że za to niewykonanie lub nienależyte wykonanie nie ponosi odpowiedzialności. Jednak wskazując w umowie jasno czym jest siła wyższa znacząco zmniejszasz ryzyko swojej odpowiedzialności i zyskujesz dobre narzędzie do obrony przed ewentualnymi roszczeniami.
Czym więc jest siła wyższa?
Najczęściej stosowana definicja siły wyższej stanowi, że jest to zdarzenie:
- zewnętrze,
- niezależne od stron umowy,
- którego nie dało się przewidzieć,
- i któremu jednocześnie nie dało się zapobiec.
Przykłady siły wyższej
Znając już definicję siły wyższej można przejść do określenia czym ona tak naprawdę może być. Standardowym rozwiązaniem jest podział zdarzeń, które można zakwalifikować jako siłę wyższą na trzy kategorie. Pierwsza to zdarzenia stanowiące działanie przyrody (np. powodzie, tornada, mrozy), działania władzy (np. wywłaszczenie) oraz zaburzenia życia zbiorowego (np. protesty, strajki, zamieszki, zamachy stanu, wojna).
Jak łatwo zauważyć taki podział zdarzeń stanowiących siłę wyższą nie jest kompletny. Ciężko przyporządkować do niego chociażby takie zdarzenie jak kradzież lub pożar, który nie został wywołany przez działania przyrody. Dlatego też w praktyce stosuje się dodatkowe uzupełnienia ww. podziału poprzez wskazanie innych zdarzeń.
Najczęściej są to katalogi otwarte, co oznacza, że wskazują jedynie przykłady zdarzeń, które należy uznać za siłę wyższą. Ważne jest jednak to, aby katalog przykładów był rzeczywiście i racjonalnie powiązany z powszechnie rozumianą siłą wyższą. W przeciwnym wypadku takie rozszerzenie katalogu zdarzeń siły wyższej na zdarzenia, które powszechnie nie byłyby uznane za siłę wyższą może być kwestionowane.
Czy klauzula siły wyższej w umowie rzeczywiście jest potrzebna?
W tzw. “doktrynie prawniczej” pojawiają się też głosy, że umieszczenia w umowach klauzuli siły wyższej jest niepotrzebne skoro dłużnik i tak nie odpowiada za szkody wyrządzone nie ze swojej winy. Nie jest to pogląd przeważający ale warty odnotowania. Pokazuje też, że w ostateczności nie jesteś pozbawiony linii obrony, nawet gdy Twoja umowa nie zawiera klauzul siły wyższej.
Nadzwyczajna zmiana stosunków
W kontekście siły wyższej warto poruszyć także dodatkowy temat, tj. nadzwyczajną zmianę stosunków. To rozwiązanie można stosować uzupełniająco do klauzuli siły wyższej.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Masz pytania dotyczące siły wyższej w projektach IT? Napisz do mnie!
Administratorem danych osobowych jest Linke Kulicki Education sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Ogrodowa 31 / lok. 54, 00-893 Warszawa, NIP 1182211564, KRS 0000852943 („Administrator”). Pana/Pani dane będą przetwarzane w celach marketingowych oraz w celu przekazywania Pani/Panu informacji handlowych drogą elektroniczną. Pana/Pani dane zostaną usunięte po odwołaniu zgody lub po zakończeniu prowadzenia działań marketingowych lub wysyłki informacji handlowych przez Administratora. Pana/Pani dane będą powierzane podmiotom trzecim na podstawie stosownych umów powierzenia przetwarzania danych osobowych w celu przechowywania danych osobowych na serwerze, skrzynce pocztowej oraz korzystania z usług wsparcia IT. Podstawą przetwarzania danych jest zgoda. W związku z przetwarzaniem danych osobowych ma Pan/Pani prawo do dostępu do swoich danych, sprostowania danych osobowych, usunięcia danych osobowych, wniesienia sprzeciwu, przenoszenia danych, ograniczenia przetwarzania, odwołania zgody, dostępu do informacji jakie dane Administrator przetwarza, złożenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Przedmiotowe uprawnienia można zrealizować poprzez kontakt z Administratorem na adres e-mail: biuro@linkekulicki.pl. Pani/Pana dane będą przekazywane poza UE oraz nie będą wykorzystywane do zautomatyzowanego podejmowania decyzji ani profilowania. Administrator potrzebuje Pana/Pani Danych Osobowych aby zrealizować wskazany cel przetwarzania, podanie danych osobowych jest dobrowolne jednak w przeciwnym wypadku podane cele nie będą mogły być zrealizowane.
