Jaka forma zatrudnienia w IT? Zalety oraz wady UoP i B2B

Rekrutacja programistów i innych specjalistów w branży IT to proces wymagający wiele wysiłku i zaplanowania. Często jest on prowadzony w sposób ciągły i angażuje wiele osób w firmie. Jednak sam proces rekrutacji nie jest jedynym procesem, który należy przemyśleć w kontekście nowych pracowników. Równie ważne w dalszej kolejności jest zaplanowanie sposobu zatrudniania pracowników, tj. mówiąc w skrócie – jaką umowę można podpisać z firmą IT. Z drugiej strony programiści niekiedy wybierają miejsce pracy pod kątem elastyczności formy zatrudnienia, w szczególności gdy w jednym momencie mają na stole kilka ofert pracy.

Jaka umowa dla programisty? – informacje ogólne

Na samym wstępie zaznaczam, że dla uproszczenia, na potrzeby tego artykułu pojęciem “pracownik” opisuję zarówno pracownika pracującego na podstawie umowy o pracę, współpracownika świadczącego usługi na podstawie umowy B2B jak i zleceniobiorcę lub wykonawcę dzieła. Dzięki temu artykuł będzie łatwiejszy do przeczytania.

Sprawdź również: Audyt umów B2B – nie czekaj, aż kontrola zapuka do drzwi!

Myśląc o formach zatrudnienia w branży IT należy w pierwszej kolejności wskazać z jakimi przepisami możemy mieć do czynienia. Z jednej strony będzie to Kodeks pracy dla umów o pracę a z drugiej Kodeks cywilny dla umów o współpracy (b2b) tj. umów o świadczenie usług a także dla umów o dzieło i umów zlecenia.

Oczywiście nie są to wszystkie formy współpracy pomiędzy firmą IT a programistą – np. programista może działać za pośrednictwem swojej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jednak jest to temat na inny artykuł. Takie sytuacje na polskim rynku IT zdarzają się stosunkowo rzadko.

Wybierając formę zatrudnienia każda ze stron ma różne interesy. Niektóre się pokrywają a niektóre są rozbieżne. Warto więc wiedzieć “z czym się je” każdy rodzaj umowy, którą mamy do dyspozycji.

Zamów wzór umowy B2B z programistą!

Umowa o pracę w branży IT

Umowa o pracę jest podstawową umową, która powinna być brana pod uwagę przy zatrudnianiu pracownika. Zdecydowana większość relacji jakie wiążą firmę z pracownikiem odpowiadają stosunkowi pracy opisanemu w Kodeksie pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W powyższej definicji ważne są jej poszczególne elementy, tj:

• wykonywanie pracy,
• pod kierownictwem pracodawcy,
• w miejscu wskazanym przez pracodawcę,
• w czasie wyznaczonym przez pracodawcę,
• za wynagrodzeniem.

Czytając powyższy opis stosunku pracy już pewnie domyślasz się czemu napisałem, że stosunek pracy powinien być domyślną formą zatrudniania pracowników, także w branży IT. Większość umów, także tych b2b, wypełnia te przesłanki, pomimo że jej strony starają się to przemilczeć w samej umowie lub podczas samej pracy, ale nie zmienia to faktu, że przesłanki te występują.

Umowę o pracę można zawrzeć na okres próbny, na czas nieokreślony albo na czas określony. Ważne przy tym jest to okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech.

Umowa o pracę, zgodnie z Kodeksem pracy, powinna składać się z konkretnych elementów. Powinna wskazywać m.in. rodzaj umowy o pracę, datę zawarcia umowy, warunki pracy i płacy, rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wymiar czasu pracy i termin jej rozpoczęcia.

Pracownik w ramach stosunku pracy ponosi odpowiedzialność za szkody względem pracodawcy w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Odpowiedzialność pracownika ograniczona jest do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody pracodawcy. Co ważne, w przypadku gdy pracownik wyrządzi szkodę umyślnie, odpowiedzialność ta będzie bez limitu, tj. do pełnej wysokości szkody.

Jak wygląda kwestia zakończenia pracy? Umowa o pracę rozwiązuje się:

• na mocy porozumienia stron,
• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
• z upływem czasu, na który była zawarta.

Najczęstszym przypadkiem jest wypowiedzenie umowy o pracę za wypowiedzeniem. W przypadku umowy o pracę na czas określony i nieokreślony wygląda on następująco:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy u danego pracodawcy,
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy,
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata u danego pracodawcy.

Jednym z najważniejszych wyróżników umowy o pracę względem innych umów jest nie tyle możliwość, co wręcz obowiązek udzielenia pracownikowi płatnego urlopu wypoczynkowego. Tego rodzaju “przywileju” pracowniczego nie znajdziesz w żadnej innej umowie cywilnoprawnej. Pracownik również nie może zrzec się prawa do urlopu. Pracownikowi przysługuje 26 dni urlopu (przyjmując zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu). W przypadku jednak gdy pracuje na podstawie umów o pracę (u wszystkich dotychczasowych pracodawców) krócej niż 10 lat, pula dni urlopowych zmniejsza się do 20 dni.

W kontekście urlopu warto także wspomnieć, że w przypadku stosunku pracy i w ramach puli dni urlopu wypoczynkowego, pracownik może skorzystać z 4 dni urlopu na żądanie.

Umowa o pracę często postrzegana jest jako “droższa” umowa w porównaniu do innych form zatrudnienia. W skrócie, panuje przekonanie, że pracownik dostaje mniejszą pensję na swoje konto, zaś pracodawca ponosi wyższe koszty utrzymania pracownika. Spowodowane jest to koniecznością opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (ZUS). Przekonanie to ma swoje pokrycie w rzeczywistości. Wysokość składek wygląda następująco:

• na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% pensji brutto – pracodawca i pracownik płacą po połowie,
• na ubezpieczenie rentowe – 8% pensji brutto – pracodawca płaci 6,5%, a pracownik 1,5%,
• na ubezpieczenie wypadkowe – 0,4-3,6% pensji brutto – pracodawca pokrywa całość,
• na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% pensji brutto – pracownik pokrywa całość,
• na ubezpieczenie zdrowotne – 9% pensji pomniejszonej o składki na ubezpieczenia społeczne – pracownik pokrywa całość.

W powyższym kontekście ważne jest to, że w opłacaniu składek obowiązuje limit do 30-krotności. Chodzi o trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym. W przypadku roku 2022 jest to kwota 177.660 złotych.

Oprócz składek na ubezpieczenia społeczne pracodawca w przypadku umowy o pracę sam pobiera z wynagrodzenia pracownika zaliczkę na podatek dochodowy (PIT) i wpłaca ją do urzędu skarbowego. Umowa o pracę jest zawsze opodatkowana na zasadach ogólnych, tj:

Z racji pozostawania w stosunku pracy pracownikom przysługuje szereg uprawnień, których nie znajdziesz w pozostałych formach zatrudnienia. Warto więc przynajmniej wymienić te najważniejsze:

• wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz w niedziele i święta,
• wynagrodzenie za gotowość do pracy gdy praca ta nie jest wykonywana z przyczyn leżących po stronie pracodawcy,
• prawo do wynagrodzenia w trakcie choroby (maksymalnie do 33 dni choroby),
• wynagrodzenie za brak pracy spowodowany wypadkiem w drodze do pracy lub w drodze z pracy,
• odprawa emerytalna lub rentowa,
• ochrona antymobbingowa,
• ochrona pracownic w ciąży,
• urlop macierzyński,
• urlop rodzicielski,
• urlop ojcowski,
• urlop wychowawczy.

W branży IT szczególnie ważne jest odpowiednie uregulowanie pomiędzy pracodawcą a pracownikiem kwestii własności intelektualnej. W szczególności gdy pracownikiem jest programista. To właśnie efektem ich pracy jest utwór w postaci programu komputerowego w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. O ile umowa o pracę lub przepisy nie stanowią inaczej, w przypadku gdy strony łączy umowa o pracę, pracodawca nabywa z chwilą przyjęcia utworu od pracownika autorskie prawa majątkowe wynikające z celu umowy o pracę. Jest to jedyny rodzaj umowy, w której nie trzeba dodatkowo opisywać ww. kwestii. Wszystko dzieje się z automatu na mocy przepisów ustawy o prawie autorskim.

Umowa B2B w branży IT

Umowa o współpracy (zwana też umową o świadczenie usług oraz umową B2B) jest najczęściej wykorzystywaną formą zatrudniania programistów. W tego rodzaju umowie mamy do czynienia z relacją pomiędzy dwoma przedsiębiorcami (firma-firma), z jednej strony jest to pracodawca (usługobiorca lub zamawiający) a z drugiej pracownik (usługodawca lub wykonawca).

Umowa o współpracy B2B regulowana jest przepisami Kodeksu cywilnego. To tego rodzaju relacji biznesowej stosuje się przepisy o zleceniu. Można powiedzieć, że jest to umowa zlecenia, tyle tylko, że pomiędzy dwoma przedsiębiorcami. Dlatego przyjęło się w praktyce, że nazywa się ją w odmienny sposób aby zaznaczyć, że strony są podmiotami profesjonalnymi.

Przejście z umowy o pracę na B2B w tej samej firmie

Wielu pracowników w trakcie swojej kariery zawodowej spotyka się z możliwością zmiany formy zatrudnienia i zastąpienia pracy dla pracodawcy w ramach umowy o pracę, współpracą z pracodawcą w ramach swojej własnej działalności gospodarczej. Takie działanie może odbyć się z inicjatywy pracownika. Jednak bywa też tak, że to pracodawca stawia ultimatum, gdzie aby utrzymać posadę w dotychczasowej firmie, pracownik musi przejść na własną działalność gospodarczą. Takie zachowanie pracodawców nie jest zabronione przez prawo i wynika ono najczęściej z chęci zmniejszenia kosztów generowanych przez pracowników.

W przypadku gdy pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę to na pracodawcy spoczywa obowiązek płacenia składek zdrowotnych i składek na ubezpieczenie społeczne. Jeśli pracownik przechodzi na własną działalność gospodarczą to on jest zobowiązany do płacenia tych składek, zamiast pracodawcy. Zdarza się, że pracodawcy obiecują, że jeśli pracownik przejdzie na samozatrudnienie to oni zapłacą wszystkie jego składki, jednak jest to ryzykowny układ.

Ryzyko polega na tym, że w świetle prawa przedsiębiorca nie może domagać się od nikogo by płacił za niego zobowiązania publiczne i tym samym, jeśli były pracodawca przestanie płacić składki, przedsiębiorca nie ma możliwości legalnego domagania się, by zaczął to robić. Dodatkową korzyścią pracodawcy, wynikającą z przejścia pracownika na samozatrudnienie, jest brak ustawowo określonego okresu wypowiedzenia.

Były pracodawca ma wtedy możliwość szybszego zakończenia współpracy i może szybciej zmieniać swoich podwykonawców dostosowując ich do potrzeb rynku lub może szybko modyfikować skład zespołu zajmującego się poszczególnymi projektami w zależności od wymagań wynikających z projektu.

Plusy i minusy przejścia z UoP na B2B dla programisty – nowego przedsiębiorcy

Otworzenie własnej działalność gospodarczej nie tworzy jednak korzyści jedynie dla byłego pracodawcy. Warto zaznaczyć, że to co odróżnia zasadniczo umowę bB2B od umowy o pracę to brak podporządkowania pracodawcy, co oznacza, że pracodawca nie może wyznaczyć przedsiębiorcy czasu oraz miejsca świadczenia pracy.

W ten sposób przedsiębiorca zyskuje elastyczne godziny pracy i możliwość świadczenia pracy z różnych miejsc. Inna sprawa to czy rzeczywiście tak jest. Zazwyczaj jednak zmienia się tylko forma zatrudnienia a nie sama praca.
W przypadku wydatków ponoszonych przez przedsiębiorcę znajduje się on w lepszym położeniu niż pracownik, ponieważ może on odliczać koszty niektórych wydatków związanych z pracą, jak np. paliwo do samochodu, którym dojeżdża do pracy, lub zakup drukarki potrzebnej do drukowania dokumentów i faktur.

Przy odliczeniu tych kosztów może okazać się, że przedsiębiorcy zostanie więcej pieniędzy w kieszeni niż miałoby to miejsce w przypadku zatrudnieniu na UoP. Zjawisko to może się również przybrać na sile, ponieważ z reguły składki odbierane przez pracodawcę z pensji są wyższe niż te, które płaci przedsiębiorca za siebie. W takim przypadku przy takich samych zarobkach brutto, kwota zarobiona netto będzie wyższa dla przedsiębiorcy niż dla pracownika.

Warto pamiętać, że rezygnacja z zatrudnienia nie oznacza samych korzyści. Przedsiębiorca na umowie b2b traci płatny urlop, nie dotyczy go ustalony prawnie okres wypowiedzenia i nie może korzystać ze zwolnienia lekarskiego. Nie oznacza to jednak, że urlop przy umowie współpracy jest niemożliwy. Takie rozwiązanie wymaga jedynie porozumienia z współpracownikiem i zawarcia odpowiedniego postanowienia w umowie, mówiącego o tym, ile taki urlop może trwać i jak w jego przypadku liczone jest wynagrodzenie.

Przy prowadzeniu własnej działalności to przedsiębiorca musi pilnować terminów opłacania składek ZUS i odprowadzania podatku. Dodatkowo musi wystawiać faktury przedsiębiorstwu, z którym współpracuje oraz prowadzić księgowość swojego przedsiębiorstwa, jednak to ostatnie może zlecić firmie zewnętrznej.

O ile przedsiębiorca nie zdecyduje się na takie rozwiązanie, musi on pamiętać o tym, że jeśli w ramach współpracy będzie wykonywał te same obowiązki na rzecz byłego pracodawcy, to nie będzie mógł skorzystać z sześciomiesięcznej podatkowej ulgi na start oraz będzie musiał płacić tzw. wysoki ZUS. Oprócz tego, w danym roku kalendarzowym nie będzie mógł wybrać podatku liniowego ani ryczałtu, jako formy opodatkowania.

Przejście z UoP na B2B – jak to zrobić?

Proces przechodzenia z umowy o pracę na własną działalność gospodarczą najczęściej wynika z wcześniejszego porozumienia zawartego przez strony, co znaczy, że obydwu stronom zazwyczaj zależy na jak najszybszej zmianie dotychczasowego układu pracownik pracodawca. W takim razie jak najszybciej i najprościej dokonać takiego przekształcenia?

• Pierwszą rzeczą jaką musi zrobić pracownik to zakończyć stosunek pracy łączący go z pracodawcą. Najszybszym rozwiązaniem będzie wypowiedzenie umowy w trybie natychmiastowym za porozumieniem stron.
• Następnym krokiem jest założenie, przez byłego już pracownika, własnej działalności gospodarczej. Poradnik jak założyć własną firmę: https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00120
• Ostatnim krokiem będzie zawarcie umowy b2b między byłym pracodawcą, a byłym współpracownikiem. W tym przypadku ważne jest by nie zawierała ona znamion stosunku pracy formalnych ani materialnych, tzn. by ani z umowy, ani z realnych relacji współpracowników nie wynikało, że jeden ze współpracowników narzuca drugiemu miejsce i czas w jakim ma on pracować. Urząd Skarbowy, ZUS i PIP mogą w takim przypadku stwierdzić, że umowa współpracy jest fikcyjna i służy ominięciu przepisów podatkowych.

Jak współpraca z byłym pracodawcą może wpłynąć na rozwój firmy?

W przypadku przejścia na własną działalność gospodarczą, może okazać się, że otworzą się przed nami nowe możliwości pracy zarobkowej. Przy umowie o pracę, pracownik pracuje tylko dla swojego przełożonego lub jego firmy.

Kiedy taki człowiek staje się przedsiębiorcą może podjąć współpracę również z innymi firmami, nie tylko z firmą jego byłego pracodawcy. Związanie się z byłym pracodawcą umową współpracy daje właśnie taką możliwość. Wraz z nią możemy rozwijać się wraz z naszą działalnością, zwiększać przychody oraz zwiększać liczbę naszych kontrahentów.

Chciałbyś skorzystać z mojego wsparcia? Napisz do mnie!