Freeware, shareware, adware – czym się różnią te licencje?

Korzystając z sieci łatwo natknąć się na oprogramowanie – zarówno to oferowane komercyjnie, jak i dostępne do pobrania w sieci za darmo. Nie oznacza to jednak, że z każdego produktu cyfrowego można korzystać w sposób dowolny. Granice dozwolonego korzystania z software’u określa rodzaj licencji na jakiej jest ono udostępniane. 

Zamów pakiet umów IT!

Jakie licencje na oprogramowanie komputerowe stosuje się w praktyce?

Na przestrzeni lat wypracowano cały szereg licencji na jakich oprogramowanie może być udostępnione. Wypada jednak wspomnieć, że niezależnie od tego podziału zasady korzystania z oprogramowania mogą być w pewnym zakresie indywidualnie zdefiniowane przez twórcę (lub podmiot dysponujący pełnią praw autorskich do utworu). Oznacza to np. że nie każdy program reklamowany jako freeware będzie zawsze bezwzględnie darmowy dla wszystkich uczestników.

Aby dowiedzieć, należy zapoznać się z dokumentem EULA (ang. End-User License Agreement), który określa dopuszczalny zakres korzystania z software’u. Na jakich licencjach może być udostępniany software?

Freeware

Oprogramowanie freeware jest w pełni darmowe co oznacza, że korzystanie z niego nie wymaga uiszczania opłat licencyjnych. Część produktów może jednak umożliwiać wsparcie twórców poprzez dobrowolne przekazanie kwoty pieniężnej przez użytkownika. W ten sposób często reklamuje się inne programy producenta, już znacznie bardziej rozbudowane.

Z reguły oprogramowanie freeware może być użytkowane wyłącznie do użytku prywatnego. Jego komercyjne wykorzystanie, a także posługiwanie się programem do celów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wymaga już wykupienia licencji odpłatnej. Takiego software’u nie można modyfikować lub też rozprowadzane modyfikacje również muszą być w pełni darmowe.

Oprogramowania freeware nie należy mylić z freemium. W tym drugim przypadku darmowe są jedynie podstawowe opcje aplikacji. Aby korzystać z tych bardziej zaawansowanych, należy już wykupić wersję płatną.

Shareware

Licencja shareware polega na tym, że daną aplikację można uruchomić jedynie określoną liczbę razy, przez dany czas lub też jest to jedynie jej wersja demo. W ten sposób producenci starają się zachęcić potencjalnych klientów do zakupu pełnej wersji oprogramowania.

Po upływie okresu działania wersji trialowej użytkownik jest informowany o zakończeniu okresu licencyjnego. Może albo usunąć oprogramowanie albo korzystać z niego w pełnej wersji, ale już odpłatnie. W zależności od treści EULA software shareware’owy może być swobodnie redystrybuowany lub nie. W przeciwieństwie do licencji freeware produkty shareware nie mogą być modyfikowane.

Czy oprogramowanie abandonware można dowolnie wykorzystywać?

Często można spotkać się z twierdzeniem, że pojęcie abandonware odnosi się do utworów nieobjętych prawem autorskim. Nie do końca jest to prawda, a wykorzystanie „starego” oprogramowania może doprowadzić do powstania odpowiedzialności prawnej.

Należy podkreślić, że prawo nie definiuje pojęcia licencji abandonware. Chodzi w tym przypadku o programy, których twórca już dłużej nie wspiera i nie sprzedaje, ale są one dostępne bezpłatnie do prywatnego użytku. Nie oznacza to jednak, że z takich aplikacji można korzystać w sposób dowolny. W szczególności ich komercyjne rozpowszechnianie czy modyfikowanie może naruszać prawa autorskie twórcy.

Jakie jeszcze rodzaje licencji na oprogramowanie można spotkać?

Oczywiście freeware, shareware czy abandonware nie są jedynymi rodzajami licencji na oprogramowanie. Można wyróżnić także:

• BOX i OEM – w przypadku BOX licencja jest przypisywana do konkretnego użytkownika i może być wykorzystana na dowolnym urządzeniu (klasyczne wersje pudełkowe programów); z OEM można legalnie korzystać wyłącznie na danym sprzęcie;
• Adware – oprogramowanie może być swobodnie użytkowane bez opłat pod warunkiem, że użytkownik wyrazi zgodę na wyświetlanie reklam; ich wyłączenie jest równoznaczne ze zgodą na zakup płatnej wersji software’u;
• GPL (ang. General Public License) – licencja wolnego oprogramowania pozwalająca na swobodne uruchamianie, rozpowszechniane wersji udoskonalonej, projektowanie ulepszeń i analizowanie struktury programu.

Dlaczego rodzaj licencji ma znaczenie?

Zespół tworzący grę komputerową korzysta z różnego rodzaju assetów, zasobów niezbędnych do tego aby cyfrowa produkcja powstała. Część z tych assetów jest wykonywana na potrzeby konkretnego projektu, ale wiele oferuje się na podstawie różnego rodzaju licencji.

Należy pamiętać, że poszczególne zasoby wykorzystywane przy produkcji gier, jak grafika, animacje, skiny postaci, czy warstwa dźwiękowa, stanowią utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Oznacza to, że co do zasady nie można z nich korzystać bez zezwolenia twórcy.

To zezwolenie może przybrać postać przeniesienia praw autorskich, ale także licencji. Udzielenie licencji nie oznacza jednak pełnej swobody w wykorzystaniu danego utworu. Przekroczenie granicy dozwolonego zakresu użytku oznacza wkroczenie w granice monopolu prawnoautorskiego i rodzi ryzyko odpowiedzialności prawnej, w tym sankcji karnej z karą pozbawienia wolności włącznie.

Dla studia gamedev bardzo ważne jest, aby odpowiedzialnie zarządzać licencjami – zarówno do własnych produkcji, jak i zasobów wykorzystywanych do ich kreacji. W razie wątpliwości co do tego na jakiej licencji software powinien być rozpowszechniany warto skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej doświadczonej w obsłudze prawnej podmiotów z branży produkcji gier komputerowych oraz własności intelektualnej.

Potrzebujesz wsparcia prawnika IT? Napisz do mnie!