Nowe uprawnienia PIP: Jak przygotować umowę B2B w IT, by uniknąć przekwalifikowania na umowę o pracę?

TL;DR: Rząd planuje rewolucyjne zmiany, które od połowy 2026 roku mają dać Państwowej Inspekcji Pracy prawo do natychmiastowego przekształcania umów B2B w umowy o pracę. Decyzja inspektora będzie miała natychmiastowy skutek, jeszcze przed ewentualnym rozstrzygnięciem sądowym. Aby zminimalizować potężne ryzyko finansowe i prawne, firmy z branży IT muszą już teraz przeprowadzić audyt swoich kontraktów, eliminując cechy stosunku pracy i wzmacniając elementy autentycznej, partnerskiej relacji biznesowej.

Na czym polega rewolucja i co to oznacza w praktyce dla branży IT?

Zapowiadana nowelizacja ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, motywowana realizacją kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy (A71G, A72G), fundamentalnie zmienia reguły gry. Dotychczas, aby podważyć charakter umowy cywilnoprawnej, inspektor PIP musiał kierować pozew do sądu pracy, a cały proces trwał miesiącami, jeśli nie latami. Firma do czasu prawomocnego wyroku nie ponosiła bezpośrednich konsekwencji. Nowe przepisy odwracają tę logikę.

Po zmianach inspektor PIP zyska uprawnienie do samodzielnego wydania decyzji administracyjnej, która stwierdzi istnienie stosunku pracy. Co kluczowe, decyzja ta w zakresie praw pracowniczych będzie natychmiastowo wykonalna. Oznacza to, że firma od dnia jej doręczenia będzie musiała traktować kontraktora jak pracownika, nawet jeśli zdecyduje się na odwołanie do sądu. Ta zmiana z narzędzia o niskiej efektywności czyni z PIP organ o realnej, niemal egzekucyjnej władzy.

Zamów wzory umów IT!

Dlaczego umowy B2B w IT są pod szczególnym nadzorem?

Specyfika pracy w branży IT tworzy idealne warunki do kwestionowania kontraktów B2B. Długoterminowe projekty, głęboka integracja z zespołem klienta, praca w metodykach zwinnych jak Scrum, codzienne spotkania statusowe (daily) czy korzystanie z firmowych narzędzi komunikacji (Slack, Teams) – wszystko to zaciera granicę między niezależnym ekspertem a etatowym pracownikiem. Inspektor, analizując taką relację, może z łatwością uznać, że elastyczność i autonomia, stanowiące fundament B2B, są jedynie pozorne. 

Statystyki już teraz pokazują skalę zjawiska – w 2023 roku PIP zakwestionowała 1903 z 42 205 skontrolowanych umów cywilnoprawnych. Po wejściu w życie nowych uprawnień ta liczba może drastycznie wzrosnąć, a celownikiem staną się właśnie firmy technologiczne.

Jakie są największe „czerwone flagi” w umowie B2B?

Inspektorzy, oceniając umowę, będą stosować nieformalny „test przedsiębiorcy”, weryfikując, czy relacja spełnia kluczowe cechy stosunku pracy zdefiniowane w artykule 22 Kodeksu pracy. Twoja umowa jest zagrożona, jeśli charakteryzuje ją podporządkowanie, czyli wykonywanie poleceń przełożonego co do sposobu, miejsca i czasu pracy. Niebezpieczne są zapisy sztywno narzucające pracę od 9 do 17 w biurze klienta, nawet jeśli w praktyce panuje elastyczność.

Kolejnym sygnałem alarmowym jest brak realnego ryzyka gospodarczego po stronie kontraktora. Jeśli współpracownik nie ponosi odpowiedzialności za rezultat swojej pracy, ma gwarantowane stałe wynagrodzenie niezależnie od efektów i nie ma możliwości podzlecania zadań, to jego pozycja niebezpiecznie zbliża się do pracowniczej. Inspekcja zwróci także uwagę na wyłączność świadczenia usług dla jednego podmiotu oraz korzystanie wyłącznie ze sprzętu i licencji dostarczonych przez zleceniodawcę.

Sprawdź również: Zwolnienia w IT – jak wygląda obecnie branża IT (z perspektywy prawnika)

Jak przygotować firmę IT i umowy B2B na nadchodzące zmiany?

Skuteczna obrona przed przekwalifikowaniem wymaga proaktywnych i przemyślanych działań, które można zamknąć w trzech krokach: audyt, modyfikacja i przygotowanie. Po pierwsze, przeprowadź wewnętrzny audyt wszystkich kontraktów B2B pod kątem występowania cech stosunku pracy. Zidentyfikuj najbardziej ryzykowne umowy.

Po drugie, zmodyfikuj problematyczne zapisy. Zamiast sztywnych godzin pracy, wprowadź elastyczne ramy czasowe zorientowane na realizację zadań. Zastąp pojęcie „wynagrodzenia” stawką za godzinę lub dniówkę (manday). Kluczowe jest również wyraźne zdefiniowanie zakresu odpowiedzialności kontraktora za powierzone zadania i rezultat jego pracy. Wprowadź zapisy pozwalające na powierzenie części prac podwykonawcom, co wzmocni wizerunek niezależnego przedsiębiorcy.

Po trzecie, przygotuj organizację na ewentualną kontrolę. Upewnij się, że menedżerowie projektów rozumieją różnicę między zarządzaniem pracownikiem a współpracą z partnerem biznesowym. Prawidłowo prowadzony rejestr umów ułatwi zdalną kontrolę i pokaże, że firma traktuje ten obszar z należytą starannością.

Co się stanie, gdy PIP przekwalifikuje moją umowę B2B w umowę o pracę? Procedura i konsekwencje

Jeśli inspektor wyda decyzję o przekwalifikowaniu umowy B2B w umowę o pracę, jej skutki będą natychmiastowe i dotkliwe. Firma będzie zobowiązana do zapłaty zaległych składek ZUS i podatków wraz z odsetkami za okres do 3 lat wstecz. To samo z resztą dotyczy samego pracownika.Do tego dochodzi konieczność wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop oraz potencjalne roszczenia o nadgodziny. Od decyzji przysługuje odwołanie do sądu pracy, jednak nie wstrzymuje to jej wykonania w części pracowniczej. Oznacza to batalię sądową, podczas której firma już ponosi koszty związane z uznaniem kontraktora za pracownika.

Panika nie jest strategią, przygotowanie – tak

Nadchodzące zmiany to nie powód do paniki, lecz ostatni dzwonek, by w sposób strategiczny uporządkować strukturę współpracy w firmie. Ignorowanie ryzyka może doprowadzić do poważnych konsekwencji finansowych, które zachwieją stabilnością nawet dużych organizacji. Przemyślany audyt, mądra modyfikacja umów i przygotowanie kadry menedżerskiej to jedyna skuteczna strategia, która pozwoli firmom z branży IT bezpiecznie nawigować w nowej rzeczywistości prawnej.

Obsługa prawna IT – Kancelaria After Legal

Kancelaria After Legal (https://afterlegal.pl) gwarantuje kompleksowe wsparcie podmiotom działającym na rynku IT. Jeśli czujesz, że Twoja sytuacja jest złożona i chcesz mieć 100% pewności, umówmy się na audyt prawny Twoich kluczowych umów pod kątem nowych uprawnień PIP!

• Zidentyfikujemy potencjalne „czerwone flagi” w Twoich obecnych kontraktach B2B.
• Określimy poziom ryzyka przekształcenia ich w umowę o pracę.
• Otrzymasz konkretny plan działania, aby to ryzyko zminimalizować.

Potrzebujesz wsparcia prawnika IT? Napisz do mnie!