Pola eksploatacji w umowach IT – o czym musisz pamiętać?

Własność intelektualna – w szczególności prawo autorskie – jest w umowach IT kwestią ważną i często negocjowaną przed samym ich podpisaniem. Jednym z podstawowych elementów z zakresu prawa autorskiego są pola eksploatacji utworu. Jest to dosyć enigmatyczny termin, który objaśnię Ci w tym artykule.

Zamów wzór umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych!

Czym są pola eksploatacji utworu?

Przekładając prawniczy termin “pól eksploatacji”, którym posługuje się ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, na język potoczny, można powiedzieć, że są to sposoby wykorzystywania utworu. To wykorzystywanie to właśnie w rozumieniu ustawy eksploatowanie.

Co dają pola eksploatacji? Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy w łatwy sposób można podzielić sposób wykorzystywania danego utworu. Przykładowo program komputerowy można wykorzystywać na kilka sposobów – chociażby poprzez udzielanie licencji lub kopiowanie i rozpowszechnianie w inny sposób.

Można wyobrazić sobie sytuację, w której jeden podmiot działa w obszarze jednego pola eksploatacji a drugi w ramach drugiego. Innym przykładem jest utwór muzyczny, który może być np. puszczany w radiu lub sprzedawany w formie cyfrowej jako plik.

Jakie pola eksploatacji utworu przysługują autorowi?

Jeśli autor utworu nie zawarł żadnej umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe w części lub w całości to przysługują mu zgodnie z prawem autorskim wszystkie możliwe pola eksploatacji.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. (art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

Przykładowe pola eksploatacji

W pierwszej kolejności zapamiętaj, że ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie wskazuje pełnego katalogu pól eksploatacji. W ustawie znajdziesz jedynie przykładową wyliczankę, która jest oczywiście przydatka ale może w Twoim przypadku nie wyczerpywać tematu.

Przykładowe odrębne pola eksploatacji to:

1. w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,
2. w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy,
3. w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Nowe pola eksploatacji

Powstaje pytanie, jak wyodrębnić potencjalne inne pola eksploatacji niż te wymienione w ustawie. Jak możesz zauważyć ww. przykłady dotyczą sposobu zwielokrotniania i rozpowszechniania utworu. Jeśli powstanie inna metoda to oczywiście będzie ona nowym polem eksploatacji.

Dodatkowo niezależne pola eksploatacji można próbować ustalać poprzez kryterium techniczne, ekonomiczne i sposoby wykorzystywania. Pod uwagę można wziąć np.:

1. kryterium innego kręgu odbiorców dzieła, np. umieszczenie w podręczniku szkolnym a wydanie kalendarza dla klientów,
2. odmienny zasięg terytorialny lub językowy, np. nadanie w lokalnej stacji radiowej a nadanie w stacji ogólnopolskiej, wydanie utworu w innej wersji językowej,
3. rozpowszechnianie przez inny podmiot niż pierwotnie rozpowszechniający, np. przedruk artykułu prasowego w innym czasopiśmie,
4. całkowicie odrębne ekonomiczne znaczenie oznaczonego użytku, np. produkcja i sprzedaż maskotek będących bohaterami filmu rysunkowego albo ich nadruk na koszulkach.

Dlaczego to ważne?

Pola eksploatacji są niezbędnym elementem umów przenoszących autorskie prawa majątkowe. To samo dotyczy udzielenia licencji. Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, (…), obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

Zgodnie z przeważającym poglądem niewystarczające jest wskazanie w umowie, że przeniesienie następuje “na wszystkich polach eksploatacji”. Nie spełnia to wymogu “wyraźnego” wymienienia. Jednak można spotkać się w orzeczeniach sądów powszechnych z poglądami odmiennymi – zgodnie z nimi można wskazać, że przenosi się autorskie prawa majątkowe do wszystkich pól eksploatacji bez ich wymieniania. Przykładowo:

(…) w umowie tej specyfikacja pól eksploatacji została wystarczająco wyraźnie określona poprzez wskazanie, że przeniesienie praw autorskich i autorskich praw majątkowych na powodów jest udzielone bez ograniczeń czasowych i ilościowych na wszystkich polach eksploatacji. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. I ACa 859/15)

Pamiętaj jednak, że jest to pogląd mniejszościowy.

Potrzebujesz wsparcia prawnika? Napisz do mnie!