Uznanie samozatrudnienia programisty za stosunek pracy, czyli o uznaniu umowy B2B za umowę o pracę

W sektorze IT nawiązywanie współpracy na podstawie umów B2B zyskało ogromną popularność. Przemawiają za tym wyższe zarobki, niższe podatki, ale także większa swoboda wykonawcy, który może często nawiązać współpracę z kilkoma podmiotami równolegle. Jak sformułować umowę B2B, aby zabezpieczyć się przed pozwem o ustalenie stosunku pracy? Czym będzie skutkowało ustalenie stosunku pracy przez sąd?

Dlaczego współpraca B2B jest tak popularna w sektorze IT?

Współpraca w relacji B2B, czyli w sytuacji, kiedy software house zatrudnia programistę prowadzącego własną działalności gospodarczą, może być opłacalna dla obu stron umowy. Z jednej strony zamawiający jest zwolniony ze wszystkich świadczeń gwarantowanych przez kodeks pracy. Nie musi więc gwarantować współpracownikowi urlopów, kierować go na szkolenia BHP, ani odprowadzać za niego składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne do ZUS. W efekcie może też zaoferować znacznie bardziej atrakcyjne wynagrodzenie.

Sprawdź również: Audyt umów B2B – nie czekaj, aż kontrola zapuka do drzwi!

Z drugiej strony wykonawca zyskuje znacznie większą swobodę. Nie będąc związanym etatem może świadczyć usługi na rzecz kilku podmiotów, o ile tylko dysponuje czasem. Wybór ryczałtu jako formy opodatkowania w określonych przypadkach pozwala na uzyskanie atrakcyjnej stawki opodatkowania w wysokości 8,5%. Dla osób, które dopiero zaczynają prowadzenie własnej działalności gospodarczej ZUS nie będzie szczególnie dużym obciążeniem, ponieważ mogą one korzystać z systemu ulg i zwolnień w tym zakresie przez pierwsze 24 miesiące.

Wszystkie te zalety przemawiają za rosnącą popularnością zatrudnienia B2B w IT. Układając taką umowę należy jednak pamiętać, aby nie była ona zanadto zbliżona do stosunku pracy. W przeciwnym razie współpracownik ma prawo wystąpić do sądu o ustalenie stosunku pracy ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Zamów wzory umów IT!

Czym charakteryzuje się stosunek pracy?

Aby wiedzieć, jakich klauzul nie umieszczać w umowie B2B, przyjrzyjmy się w pierwszej kolejności cechom charakterystycznym stosunku pracy.

Przede wszystkim pojawia się w nim podporządkowanie co oznacza, że czas i miejsce świadczenia pracy określa pracodawca. Zadania mają charakter stały i powtarzalny. Pracownik świadczy swoje obowiązki osobiście – nie może powierzyć ich wykonywania innej osobie. Praca jest także świadczona na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, więc podmiot zatrudniający może na bieżąco kontrolować to, co robi pracownik. Pracodawca ponosi za pracownika ryzyko, które należy rozumieć między innymi w taki sposób, że jest on zobowiązany do zapewnienia mu miejsca pracy oraz dostępu do niezbędnej infrastruktury i wyposażenia, np. komputera i oprogramowania.

Zgodnie z art. 22 kodeksu pracy umowa jest z mocy samego prawa kwalifikowana jako umowa o pracę niezależnie od tego, w jaki sposób strony nazwały łączący ich kontrakt. Co więcej nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną tak długo jak wypełnia ona znamiona stosunku pracy. Strony nie mogą w tym przypadku powołać się na zasadę swobody umów z art. 3531 k.c.

Różnice pomiędzy B2B a stosunkiem pracy

Pierwszym elementem o który trzeba zadbać w umowie jest prawidłowe oznaczenie jej stron. O ile nazwanie podmiotu zatrudniającego nie budzi wątpliwości, w przypadku wykonawcy należy zadbać o wskazanie w sposób wyraźny, że prowadzi on własną działalność gospodarczą.

Kolejna różnica między B2B a stosunkiem pracy pojawia się w kwestii określania obowiązków stron. Warto zadbać o to, aby były one zdefiniowane w sposób zadaniowy, bez określania ram czasowych na ich wykonanie. Może być to np. przygotowanie zamówionego fragmentu kodu źródłowego aplikacji w czasie 2 dni od dnia przekazania zlecenia. Kontrola zamawiającego powinna ograniczać się wyłącznie do potwierdzenia odbioru gotowego dzieła. Ewentualne uwagi do rezultatu będzie zgłaszał klient software house’u, a programista otrzymuje zadanie do poprawienia.

Należy unikać precyzyjnego wyznaczania ram czasowych czy skomplikowanych procedur akceptacji, ponieważ w razie sporu sąd może uznać, że wykonawca działał pod kierownictwem pracodawcy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2019 r., sygn. I PK 142/18).

Jak określić miejsce i czas świadczenia usług w umowie B2B?

Zarówno miejsce, jak i czas pracy najlepiej będzie określić w taki sposób, aby nie powstała wątpliwość co do tego czy współpracownik jest podporządkowany pracodawcy. Zamiast określać zakres godzin pracy każdego dnia, lepszym rozwiązaniem będzie wskazanie sumarycznej liczby godzin do przepracowania w miesiącu, np. 80 lub 100, za który to okres rozliczeniowy pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie. Można też przekazać listę konkretnych zadań do realizacji.

W branży B2B coraz częściej można spotkać się z pracą zdalną i jest to dobre rozwiązanie dla B2B. W takiej sytuacji wystarczy zaznaczyć, że wykonawca może realizować swoje zadania z dowolnego miejsca.

Co z prawami autorskimi przy B2B?

Częstym błędem firm współpracujących z wykonawcami na podstawie umowy B2B jest zapominanie o konieczności przeniesienia na siebie praw autorskich majątkowych do stworzonego oprogramowania tak, aby można było później transferować je na klienta. W przeciwieństwie do umowy o pracę nie dzieje się to z mocy prawa, ale wymaga stosownego postanowienia umownego, które precyzuje:

• utwór objęty przeniesieniem;
• wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich;
• moment przejścia praw autorskich na zamawiającego;
• pola eksploatacji, czyli zakres przeniesienia praw autorskich;
• zasady zgłaszania uwag do utworów oraz ich wprowadzanie;
• możliwość czynienia zmian w utworze przez zamawiającego oraz zakres tych zmian.

Pominięcie tego elementu spowoduje, że zamawiający nie będzie mógł zgodnie z prawem wykorzystać efektu pracy specjalisty. Często stosowana w praktyce klauzula ma brzmienie: „Przejście praw autorskich majątkowych na zamawiającego następuje z chwilą zapłaty wynagrodzenia.” Warto też zadbać o oświadczenie wykonawcy, że nie będzie on realizował przysługujących mu praw autorskich osobistych.

Oczywiście nie są to wszystkie pożądane elementy umowy B2B. Wśród innych równie istotnych można wymienić zakaz konkurencji współpracownika czy możliwość korzystania przez wykonawcę z zastępstwa osób trzecich.

Czym będzie skutkowało ustalenie stosunku pracy przez sąd?

Jeżeli umowa B2B zostanie zaklasyfikowana jako stosunek pracy oznacza, że pracodawca będzie musiał zapłacić za pracownika zaległe składki ZUS za ostatnie 5 lat, a także wyrównać brakujący podatek dochodowy PIT. Dodatkowo może pojawić się konieczność udzielenia urlopu wypoczynkowego lub wypłaty ekwiwalentu w tym zakresie oraz wypłaty wynagrodzenia za przepracowane nadgodziny.

Prowadzisz software house i chcesz zabezpieczyć się, nawiązując umowy B2B z nowymi współpracownikami? A może jesteś programistą-freelancerem, który prowadzi własną działalność gospodarczą i chcesz przeanalizować swoją umowę B2B? Napisz do mnie!

Potrzebujesz wsparcia prawnika IT? Napisz do mnie!