Realizacja każdego projektu IT obarczona jest dużym ryzykiem niepowodzenia. Głównym powodem tego ryzyka jest zmienność, która cechuje projekty technologiczne.
Zmienić może się wszystko, np. specyfikacja oprogramowania, zapotrzebowanie na programistów, czas realizacji lub zakres wdrożenia. Projekty IT cechują się także tym, że praktycznie niemożliwym jest wykonanie oprogramowania, które nie będzie zawierało błędów.
Powyższe kwestie mogą mieć istotny wpływ na to, że któraś ze stron będzie chciała zakończyć umowę jeszcze przed zakończeniem projektu.
Artykuł jest częścią serii dotyczącej umowy wdrożeniowej, poniżej znajdziesz odnośniki do pozostałych wpisów. Jeśli, któryś z artykułów nie jest jeszcze podlinkowany, oznacza to, że wpis dotyczący tego zagadnienia pojawi się na blogu w najbliższej przyszłości.
- właściwe określenie stron umowy,
- przedmiot umowy wraz ze szczegółową specyfikacją systemu (waterfall) lub ogólnymi wstępnymi założeniami dotyczącymi jego wykonania (agile),
- termin wykonania prac,
- harmonogram prac,
- zasady współdziałania,
- kwestie związane z personelem i kierownikami projektu,
- kwestie korzystania przez wykonawcę z podwykonawców,
- testy (błędy i wprowadzanie poprawek),
- odbiory,
- odstąpienie od umowy (często mylone z wypowiedzeniem),
- własność intelektualna (przeniesienie autorskich praw majątkowych; licencja)
- wynagrodzenie,
- zabezpieczenie wykonania umowy,
- gwarancja i rękojmia,
- poufność,
- kwestie związane z rozwojem i utrzymaniem wykonanego systemu,
- kwestie związane z odpowiedzialnością wykonawcy,
- sposób rozwiązywania sporów.
Odstąpienie od umowy wdrożeniowej
Umowa wdrożeniowa może być skonstruowana w różnych modelach kontraktowych. Zazwyczaj jednak jest ona tworzona w modelu umowy o dzieło. W ten sposób traktuję ją także w tej serii artykułów. W dalszym ciągu jest to najpopularniejszy model realizacji projektów IT.
Skoro umowa wdrożeniowa jest umową o dzieło to należy stosować do niej przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące tego rodzaju kontraktu. Częstym błędem, który można spotkać w różnego rodzaju umowach o dzieło dotyczących tworzenia oprogramowania jest wprowadzenie możliwości wypowiedzenia umowy o dzieło.
Musisz zapamiętać, że umowy o dzieło nie da się wypowiedzieć – przepisy kodeksowe nie dają możliwości wypowiedzenia tego rodzaju umowy.
Wypowiedzenie jest możliwe tylko w stosunku do umów o świadczenie usług (czyli umów zlecenia). Od umowy o dzieło można jedynie odstąpić.
Jeżeli więc Twoje umowy o dzieło zawierają klauzulę dotyczącą wypowiedzenia lub przesłana przez Twojego klienta umowa taką zawiera to jesteś w dobrym miejscu. 🙂
Dlaczego to takie ważne?
Otóż wypowiedzenie ma inny skutek niż odstąpienie. Wypowiedzenie ma skutek na przyszłość. Odstąpienie działa wstecz. W praktyce wygląda to tak, że w przypadku wypowiedzenia (np. umowy o świadczenie usług) strony zachowują prawo do swoich świadczeń – zamawiający może dalej korzystać z wytworzonego dla niego oprogramowania, a wykonawca może zatrzymać zapłacone mu do momentu wypowiedzenia wynagrodzenie.
Przy odstąpieniu sprawa wygląda zupełnie inaczej.
W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To znaczy, że bez względu na etap wdrożenia systemu IT i stan zaawansowania prac, w przypadku odstąpienia zamawiający nie może korzystać z efektów prac, zaś wykonawca traci prawo do wynagrodzenia. Jeśli część prac została już oddana zamawiającemu i wykonawca dostał częściowe wynagrodzenie to niestety będą musieli zwrócić sobie wzajemnie te świadczenia.
Sam więc widzisz, że kwestia ta jest niezwykle ważna. Odstąpienie to takie atomowe rozwiązanie umowy.
Odstąpienie ustawowe od umowy wdrożeniowej
Odstąpienie od umowy wdrożeniowej może zostać zrealizowane w dwóch modelach. Na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego lub innych ustaw (tzw. ustawowe prawo odstąpienia) oraz na podstawie umowy (tzw. umowne prawo odstąpienia). Oba tryby w zależności od sytuacji mogą przysługiwać zarówno zamawiającemu jak i wykonawcy. Ustawowe prawo do odstąpienia od umowy działa zawsze.
Nie można go zmodyfikować lub wyłączyć. Dlatego należy wiedzieć w jakich przypadkach można je zastosować. W jakich więc sytuacjach można odstąpić od umowy?
Prawo do odstąpienia zarówno dla wykonawcy jak i zamawiającego:
- Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. (art. 491 § 1 Kodeksu cywilnego)
- Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce. (art. 491 § 2 Kodeksu cywilnego).
Prawo do odstąpienia tylko dla zamawiającego:
- Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykułach poprzedzających zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia. (art. 631 Kodeksu cywilnego)
- Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła. (art. 635 Kodeksu cywilnego)
- Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. (art. 636 § 1 Kodeksu cywilnego)
- Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. (art. 644 Kodeksu cywilnego)
- Jeżeli twórca nie dostarczył utworu w przewidzianym terminie, zamawiający może wyznaczyć twórcy odpowiedni dodatkowy termin z zagrożeniem odstąpienia od umowy, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić. (art. 54 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)
- Jeżeli zamówiony utwór ma usterki, zamawiający może wyznaczyć twórcy odpowiedni termin do ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić lub żądać odpowiedniego obniżenia umówionego wynagrodzenia, chyba że usterki są wynikiem okoliczności, za które twórca nie ponosi odpowiedzialności. Twórca zachowuje w każdym razie prawo do otrzymanej części wynagrodzenia, nie wyższej niż 25% wynagrodzenia umownego. (art. 55 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
We wszystkich wyżej wskazanych przypadkach odstąpienie ma skutek wsteczny, chyba że co innego wynika z treści samego przepisu. Jednakże modyfikacja ustawowych zasad odstąpienia od umowy jest niemożliwa.
Odstąpienie umowne od umowy wdrożeniowej
Możliwe jest także zastrzeżenie, że jednej lub obu stronom umowy wdrożeniowej przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Należy więc wprost wskazać w umowie w jakim terminie i po zaistnieniu jakiej sytuacji dana strona będzie miała prawo odstąpić od umowy.
W przypadku odstąpienia umownego strony mogą umówić się na to jaki skutek będzie ono miało, tj. czy będzie miało moc wsteczną tak jak przy odstąpieniu ustawowym czy też jedynie na przyszłość.
W przypadku odstąpienia, którego skutek ma mieć wpływ jedynie na przyszłość. Oznacza, że w zakresie rezultatów prac, które zostały odebrane przez zamawiającego, będzie on mógł zachować rezultaty prac oraz nabyć autorskie prawa majątkowe do nich lub też odpowiednią licencję. Wykonawca zaś w takim wypadku zachowa wynagrodzenie z tytułu dostarczenia rezultatów prac do momentu odstąpienia od umowy.
Administratorem danych osobowych jest Linke Kulicki Education sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Ogrodowa 31 / lok. 54, 00-893 Warszawa, NIP 1182211564, KRS 0000852943 („Administrator”). Pana/Pani dane będą przetwarzane w celach marketingowych oraz w celu przekazywania Pani/Panu informacji handlowych drogą elektroniczną. Pana/Pani dane zostaną usunięte po odwołaniu zgody lub po zakończeniu prowadzenia działań marketingowych lub wysyłki informacji handlowych przez Administratora. Pana/Pani dane będą powierzane podmiotom trzecim na podstawie stosownych umów powierzenia przetwarzania danych osobowych w celu przechowywania danych osobowych na serwerze, skrzynce pocztowej oraz korzystania z usług wsparcia IT. Podstawą przetwarzania danych jest zgoda. W związku z przetwarzaniem danych osobowych ma Pan/Pani prawo do dostępu do swoich danych, sprostowania danych osobowych, usunięcia danych osobowych, wniesienia sprzeciwu, przenoszenia danych, ograniczenia przetwarzania, odwołania zgody, dostępu do informacji jakie dane Administrator przetwarza, złożenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Przedmiotowe uprawnienia można zrealizować poprzez kontakt z Administratorem na adres e-mail: biuro@linkekulicki.pl. Pani/Pana dane będą przekazywane poza UE oraz nie będą wykorzystywane do zautomatyzowanego podejmowania decyzji ani profilowania. Administrator potrzebuje Pana/Pani Danych Osobowych aby zrealizować wskazany cel przetwarzania, podanie danych osobowych jest dobrowolne jednak w przeciwnym wypadku podane cele nie będą mogły być zrealizowane.
